Schematherapie vervolgopleiding

De basisprincipes van schematherapie worden bekend verondersteld, aangezien deze in de basiscursus schematherapie al behandeld zijn. De basiskennis wordt kort herhaald, maar krijgt geen uitgebreide aandacht. De focus ligt op de opbouw van de therapie en de interventies die passen bij een gestructureerde behandeling van complexe casuïstiek. Aan de orde komen onder andere de casusconceptualisatie van verschillende persoonlijkheidsstoornissen, de therapeutische relatie, het werken met schema’s en schemamodi, omgaan met boosheid en therapieverstorend gedrag, limited reparenting en experiëntiële technieken. Ook de invloed van de eigen schema’s van de therapeut komt aan de orde.

Er wordt aandacht besteed aan alle fases van het schematherapeutisch proces en de uitvoering hiervan. Zo wordt in de diagnostische fase ingegaan op het inventariseren, analyseren en in kaart brengen van de problematiek en opstellen van een behandelplan. Voor de veranderingsfase worden interventies geoefend zowel gericht op gedragsverandering als betekenis- en betrokkenheidsverandering. Hierbij wordt uiteraard gekozen voor het oefenen van interventies die passend zijn bij complexe problematiek. Belangrijk is ook het inzicht en de vaardigheid om een passende techniek of interventie te kiezen en uit te voeren, al naar gelang de fase van de therapie en de dynamiek van de cliënt.

Om te komen tot voldoende interactie, oefening en afwisseling, wordt iedere cursusdag gestart met het delen van ervaringen en gelegenheid tot vragen stellen, gevolgd door oefenen met het vertalen van theoretische concepten naar praktische situaties en tenslotte het oefenen van experiëntiële, gedragsmatige en cognitieve technieken middels rollenspelen. Bij dit laatste wordt altijd een korte uitleg gegeven, waarna de oefening live of middels video wordt gedemonstreerd en de cursisten vervolgens in subgroepen of plenair de techniek gaan oefenen. Er wordt veel in subgroepen gewerkt, waarbij de docent gerichte feedback geeft. Werkvormen zijn onder andere demonstraties, rollenspellen, schriftelijke opdrachten en discussies.

Van cursisten wordt verwacht dat ze casuïstiek inbrengen, oefenen met interventies en zelfstandig opdrachten uitvoeren voor de cursus. Om optimaal gebruik te maken van de cursus is het noodzakelijk dat cursisten werken met cliënten die bekend zijn met persoonlijkheidsproblematiek.

De volgende onderwerpen komen aan bod:

• Schematherapeutisch model en behandeling bij verschillende (persoonlijkheids)problemen
• Analyse en conceptualisatie van schema’s en modi
• Opzet en fasering van de schematherapeutische behandeling
• Herkennen en hanteren van verschillende schema’s en modi, schemamodework
• Verbreding van vaardigheden in schematherapeutische interventies: experiëntiële, cognitieve en gedragsmatige technieken
• Therapeutische houding en hanteren van de therapeutische relatie
• Schema’s en modi van de therapeut
• Opbouw therapiesessie en inzet interventies
• Inzetten van metingen, registraties en observaties
• Opstellen, evalueren en bijstellen van een behandelplan bij complexe problematiek
• Omgaan met gebrek aan motivatie en therapieverstorend gedrag

Aan het eind van deze cursus:

1. Kan de cursist schema’s en schemamodi herkennen en onderzoeken. En kan de cursist functie hiervan analyseren a.d.h.v. functie- en betekenisanalyses.
2. Kan de cursist de verschillende schemamodimodellen toepassen in de praktijk (cluster B en cluster C persoonlijkheidsproblematiek).
3. De cursist kan een op maat gemaakte casusconceptualisatie maken, waarbij de problemen van de client en de leergeschiedenis duidelijk omschreven is.
4. Kan de cursist gericht meetinstrumenten inzetten tbv de indicatiestelling en de evaluaties (o.a. SMI en de YSQ).
5. Kan de cursist een gericht behandelplan (BHP) opstellen, rekening houdend met de verschillende typen zorgzwaarte.
6. Heeft de cursist inzicht in de motivatie van de cliënt en kan de cursist interventies aanpassen aan de inspanningsbereidheid met inzet van motiveringstechnieken.
7. Kan de cursist de therapeutische relatie hanteren (limited reparenting, empathische confrontatie, limit setting), en kan het schemabevestigende karakter van de therapeutische relatie herkennen en hanteren.
8. Kan de cursist de sessie structureren en interventies inzetten, rekening houdend met de subdoelen, schema’s en modi en inbreng van de client.
9. Kan de cursist experiëntiële technieken toepassen bij disfunctionele schemamodi; meerstoelentechniek, imaginatie en rescripting, modidialoog, etc.
10. Kan de cursist cognitieve technieken toepassen bij disfunctionele schema’s en modi; cognitief dagboek, flashcards, geldigheid van schema’s toetsen, dialoog met gezonde kant, etc.
11. Kan de cursist gedragspatronen doorbreken bij disfunctionele schema’s en modi; gedragsexperimenten, imaginatie, rollenspel, huiswerk, etc.
12. Kan de cursist limit setting, grenzen kunnen stellen aan disfunctioneel en therapieverstorend gedrag (modi).
13. Kan de cursist een behandeling gericht evalueren, bijstellen en afsluiten.
14. Kan de cursist eigen schema’s en modi herkennen die een rol spelen in de therapeutische relatie en deze hanteren.

• 4 dagdelen
• Contacturen: 25
• Werkuren: 50 (incl. voorbereiding praktijktoets)

Tot de opleiding kunnen deelnemers worden toegelaten die:

1. Beschikken over een voltooide academische masteropleiding (voorheen doctoraal) en;
2. Een geaccrediteerde 25-uurs Basisopleiding Schematherapie met goed gevolg afgerond hebben en;
3. Een werkplek hebben waarbij zij minimaal 12 uur per week cliënten zien en behandelen en;
4. Voldoen aan één van de volgende kwalificaties:

• BIG-registratie als gz-psycholoog, psychotherapeut, klinisch psycholoog of psychiater, dan wel in opleiding zijnde daartoe;
• Gewoon lidmaatschap van een specialistische psychotherapievereniging*, dan wel in opleiding zijnde daartoe;
• Orthopedagoog-generalist** of kinder- en jeugdpsycholoog NIP/SKJ***, dan wel in opleiding zijnde daartoe;
• Gewoon lidmaatschap van een Vlaamse psychotherapievereniging waarvan het gewoon lidmaatschap automatisch recht geeft op het gewoon lidmaatschap van een specialistische psychotherapievereniging, dan wel in opleiding zijnde daarvoor;
• Registratie als vaktherapeut in het Register Vaktherapeutische Beroepen;
• Mensen met een hbo MSc titel met een artikel 14 Wet BIG registratie op het gebied van de (geestelijke)gezondheidszorg’ en een afgeronde Basisopleiding Cognitieve Gedragstherapie.

*Specialistische psychotherapievereniging: de Nederlandse vereniging voor groepsdynamica en groepstherapie (NVGP), de Nederlandse Psychoanalytische Vereniging (NPaV), de Nederlandse Vereniging voor Psychoanalytische Psychotherapie (NVPP), de Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie (NVRG), de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën (VGCt),of de Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychotherapie (VKJP) , de Vereniging EMDR Nederland (VEN) of de Vereniging Persoonsgerichte experiëntele Psychotherapie (VPeP)

**Onder orthopedagoog-generalist wordt verstaan: een beroepsbeoefenaar die als orthopedagoog-generalist is ingeschreven in het BIG-register, dan wel als postmaster orthopedagoog in het Kwaliteitsregister Jeugd van de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ).

*** Onder kinder- en jeugdpsycholoog NIP/SKJ wordt verstaan: een beroepsbeoefenaar die als kinder- en jeugdpsycholoog is ingeschreven in het register van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), dan wel als postmaster kinder- en jeugdpsycholoog in het Kwaliteitsregister Jeugd van de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ).

• Young, J.E., Klosko J.S., & Weishaar, M.E. (2019) . Schemagerichte therapie. Handboek voor therapeuten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN 9789031343355.
• Ruebsaet, R.J. (2018). Schematherapie: werken in fases in de klinische praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN 9789036821148
• Arntz, A., Jacob, G. (2021). Een praktische handleiding. Amsterdam: Nieuwezijds b.v. ISBN 9789057123542.